Anonim Şirkette Pay Sahibinin Hakları ve Borçları

Anonim şirkette pay sahibinin hakları doktrinde şahsi haklar ve mali haklar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Pay sahiplerinin şahsi haklardan yararlanmasında kural olarak iştirak miktarının önemi yoktur. Bu durum eşit işleme tabi tutulma ilkesinin bir sonucudur. Pay sahiplerinin mali haklardan yararlanmasında ise ölçü kural olarak sermayeye katılma oranıdır.

ŞAHSİ HAKLAR

1. Bilgi alma hakkı, pay sahiplerine anonim şirketlerde denetçiler eli ile yapılan kurumsal denetlemeyi tamamlamak üzere iktisadi ve mali durumun anlaşılabilmesi için verilmiş feragat edilemeyen ve temlik edilemeyen bir haktır.
2. Genel kurula katılma hakkı, pay sahibinin şirket üzerinde etkili olmasını sağlayan ve paylardan doğan hakları kullanmasına hizmet eden bir haktır.
3. İnceleme hakkı, esasen denetçilere ait olan haktır. Pay sahiplerinin şüpheli gördükleri kısımları denetçilerin dikkatine çekmek ve gerekli açıklamayı isteme hakkı verir.
4. Oy kullanma hakkı, oysuz pay sahibi olmaz ilkesi temellidir. Her pay sahibine bir oy verir ve pay sahibi bu hakkını ancak şirket genel kurul toplantısında kullanabilir.
5. İptal davası açma hakkı, kanuna, esas sözleşmeye veya hüsnü niyet kurallarına aykırı olan genel kurul kararlarına karşı açılır.

MALİ HAKLAR

1. Kar payı alma hakkı, pay sahiplerinin payları oranında mevzuat ve esas sözleşme hükümleri ile genel kurul kararlarına göre dağıtılmaya karar verilen safi kara icabet hakkıdır.
2. Yeni paylarda rüçhan hakkı, ortaklara sahip olunan paylar oranında esas sermayenin arttırılması sırasında verilen yeni payları alma hakkıdır.
3. Tasfiye payına iştirak hakkı, şirketin infisahı halinde aktif varlığın, pay sahiplerine kendi paylarına oranla verilen tasfiye payıdır.
4. Hazırlık dönemi faizi alma hakkı, işletmenin tam bir şekilde faaliyete başlamasına kadar geçecek olan hazırlık devresi için pay sahiplerine, tesisat hesabına geçirilmek üzere belirli bir faizin ödenmesinin esas sözleşme ile öngörülmesidir.
5. Bedelsiz pay edinme hakkı, yedek akçelerin ve yeniden değerleme fonunun esas sermayeye dönüştürülmesiyle oluşan yeni payların, bedelsiz olarak pay sahiplerine payları oranında verilmesidir.
6. Tesislerden yaralanma hakkı, esas sözleşmede düzenlenmiş olmak şartıyla paydaşlara şirket tesislerinden yararlanmasında önceliklerin verilmesidir.

ANONİM ORTAKLIKTA PAY SAHİBİNİN BORÇLARI

Türk Ticaret Kanunu m.480/1; “ Kanunda öngörülen istisnalar dışında, esas sözleşmeyle pay sahibine, pay bedelini veya payın itibari değerini aşan pirimi ifa dışında borç yükletilemez.” Kanun hükmünden de anlaşıldığı üzere anonim şirkette tek borç ilkesi geçerlidir.

Yazılarımız özet bilgi niteliğinde olup bilgi karmaşalarını gidermek saikiyle yayımlanmaktadır. Davalarınız hakkında uzman bir avukata danışmanız tavsiye edilir.

Avukat Murat AKBAŞ

Mail > bilgi@avukatmuratakbas.com

İSTANBUL